Czym jest kung fu?

Główne ośrodki rozwoju sztuk walki w Chinach.

Co oznacza termin kung fu?

Na wstępie należy wyjaśnić co oznacza KUNG FU i jak to określenie jest rozumiane we współczesnym świecie. Powszechnie Kung Fu jest kojarzone z chińskimi sztukami walki, to głównie za sprawą filmów. Jednakże, w języku chińskim Kung Fu jest określeniem, które należy rozpatrywać w zależności od kontekstu. Ideogram składa się z dwóch znaków „Kung” oznaczającego wysoki poziom specjalizacji w danej dziedzinie i „Fu” – oznaczającego człowieka. Jako całość może oznaczać biegłość, wysoki stopień specjalizacji, mistrzostwo w dowolnej dziedzinie. W drugim znaczeniu słowo: „Kung” – oznacza energie, „Fu” to czas. W tym znaczeniu jest to coś, co wymaga wytrwałości i pracy dla uzyskania pożądanych efektów, czyli np. osiągnięcia mistrzostwa w danej dziedzinie.

Sztuki wojenne, określane są w języku chińskim jako Wu Shu, Wu – czyli wojenny, Shu oznacza ogólnie pojmowaną sztukę. Dlatego biegłość, czy wysoki poziom specjalizacji w sztukach walki jest określany jako kung fu wu shu. W związku z tym, termin kung fu powinien być używany wraz z określeniem, którego dotyczy ów wysoki stopień specjalizacji, np. Hung Kuen Kung Fu, oznacza biegłość, mistrzostwo systemu Hung Kuen (Hung Gar Kuen). Na koniec należy podkreślić, że termin kung fu może mieć bardzo szerokie zastosowanie, jednak jest bardzo prawdopodobne, że w świecie kultury zachodu został na stałe przypisany do chińskich sztuk walk. Jeśli już mówimy o chińskich sztukach walki, należy powiedzieć, że składa się na nie wiele styli. Naturalną koleją rzeczy są więc próby usystematyzowania, dokonania podziałów wszystkich stylów w mniejsze podgrupy, w celu ich lepszego scharakteryzowania. Najczęściej spotykane podziały: – systemy północne i południowe, – systemy wewnętrzne i zewnętrze, – systemy taoistyczne, buddyjskie i inne (mieszane).

Wykaz głównych ośrodków rozwoju chińskich sztuk walki

Klasztor Shaolin

Klasztor Shaolin powstał za czasów dynastii Wei w górskim masywie Sung w prowincji Henan. Został założony przez cesarza Su Wen dla świętobliwego mistrza Bhadry. Mistrz pragnął szkolić tam młodych w praktyce Buddy, nazwał więc to miejsce Młodym Lasem (Shaolin Si). Klasztor rozsławił Bodhidharma, mnich, którego życie owiane jest legendą. Chińczycy uważają go za ojca kung fu. W samych Chinach najbardziej odległe od siebie szkoły wu shu nie kwestionują realności Bodhidharmy jako postaci historycznej, nadając mu tylko różne imiona: Da Mo, Dat Mor, But Tor. Niektóre przypisywane mu techniki ruchowe wywodzą się z wuqinxi (zabawy pięciu zwierząt, połączenia elementów dających praktykującemu długowieczność, tożsamych z późniejszą „jogą zwierząt”). Z początku mieszkający w Shaolin mnisi zajmowali się tłumaczeniem świętych ksiąg z sanskrytu na język chiński. Niektóre źródła podają, że Da Mo widząc, że mnisi byli słabi fizycznie i mieli problemy z koncentracją oraz z medytacją, wprowadził 18 ćwiczeń poprawiających ich kondycję. Jednak powstania chińskich sztuk walki nie należy przypisywać jednej osobie, lecz całym generacjom mistrzów, którzy rozwijali i doskonalili kung fu. Shaolin od wieków jest symbolem kung fu. Był doskonałym miejscem wymiany doświadczeń dla różnych ekspertów walki, zorganizowaną akademią treningową. Wprowadzone w Shaolinie praktyki ruchowe nie kładły początkowo zastosowania w realnej walce. Techniki służyć miały lepszemu opanowaniu własnego ciała i zachowaniu zdrowia. Elementy walki z kijem i ataku odnajdujemy dopiero w zapiskach z 581r. Przez wiele wieków Shaolin stanowił doskonały wzorzec. W XVI wieku shaolińskie Kung Fu rozwinęło się do 172 technik, znanych pod nazwą Shaolin-Shu. Dzielących się na 5 stylów zwierzęcych z trzema fundamentalnymi kierunkami, które stały się obowiązujące w klasztorze.

Klasztor Wudang

Drugim ważnym ośrodkiem nauki sztuki walki był klasztor Wudang. Był to taoistyczny klasztor położony w górach Wudang w północnej prowincji Hebei. W klasztorze tym powstały trzy style: Hsing I, Bagua Zhang oraz Tai Chi Chuan. Ówczesny Tai Chi Chuan różnił się od dzisiejszego, które obecnie stało się rodzajem gimnastyki zdrowotnej. W tamtych czasach był to niezwykle groźny styl bojowy. Mnich Zhang Sanfeng wykorzystując własne umiejętności (podobno był najpierw mistrzem w Shaolin) stworzył styl walki oparty na zasadach filozoficzno-etycznych Taoizmu. Obserwował kiedyś walkę żurawia z wężem. Pomimo, iż żuraw był faworytem tej bitwy to jednak wąż dzięki płynności ruchów, zwinności i szybkich unikach wyszedł cało z tej walki. Ta scena zainspirowała Zhang Sanfenga do stworzenia stylu, w którym główny nacisk położył na szybkość i zwinność, a nie na siłę i wytrzymałość. Według niego ciosy należało odpierać ruchami płynnymi i miękkimi. Dla zwiększenia skuteczności potrzebne było wzmocnienie „pracy wewnętrznej”, opierającej się na trzech czynnikach: shen (duch), jing (esencja życia), qi (energia wewnętrzna).

Klasztor Emei

Trzecim z nich jest ośrodek Emei w prowincji Sichuan (Syczuan). Tym niemniej wśród znawców chińskich sztuk walki, systemy związane z Emei również cieszą się wielkim poważaniem. Z tekstu „Pieśń o sztuce pięści taoisty z Emei”, autorstwa Tang Shunzhi, pochodzącego z czasów dynastii Ming, pojawiają się konkretne charakterystyki. Dowiadujemy się, że ówczesna sztuka walki z Emei stanowiła syntezę elementów buddyjskich i taoistycznych. Wykorzystanie elementów o różnym pochodzeniu, łączenie technik twardych i miękkich, treningu zewnętrznego z wewnętrznym, pozostało zasadą i cechą charakterystyczną systemów powstających w okolicy Emei. Wspólne dla wielu z nich jest także preferowanie technik ręcznych, szerokie stosowanie przechwytów i dźwigni, walka w krótkim dystansie, częste napieranie ciałem. Jest to również charakterystyczne dla części systemów wywodzących się z południowej Shaolin. Systemów zaliczanych do grupy Emei można wymieniać wiele. Niektóre z nich to: Fang Men, Sheng Men, Sun Men, Jiang He Quan, Ming Hai Quan, Mei Si Quan, Sung Xi Pai Nei Jia Quan, Zi Wu Quan, Jin Gang Chan Ziran Men, Tiebi Jin Gang Chui.